Hà Nội có phố Mạc Thái Tông, Mạc Thái Tổ: Bắt đầu từ những cái tên

Từ trước, nếu chiếu theo những góc nhìn về Trịnh Công Sơn và Nguyễn Đình Thi, ai cũng hiểu trước sau, Hà Nội sẽ có những con phố mang tên họ. Thế nhưng, việc lựa chọn  3 cái tên Mạc Thái Tổ, Mạc Thái Tông và Nguyễn Hoàng lại là một câu chuyện khác, liên quan tới những đánh giá và nhìn nhận khác nhau trong lịch sử về các gương mặt này.

Cũng cần nói thêm, trước Hà Nội, nhiều địa phương khác đã có con phố mang tên Nguyễn Hoàng, Mạc Đăng Dung, Mạc Đăng Doanh. Một phần, đây là câu chuyện của lịch sử địa lý – khi hầu hết những nhân vật này đã được đặt tên đường tại các tỉnh phía Nam, dưới chế độ cũ. Một phần khác, điều này đến từ quan điểm của những vùng đất vốn là quê hương của các nhân vật này – như trường hợp Hải Phòng với cha con Mạc Đăng Dung chẳng hạn.

Thành nhà Mạc (Cao Bằng) một trong những di tích tiêu biểu của nhà Mạc ở Việt Nam

Ngược lại, khi được vinh danh trên những con đường Hà Nội – thủ đô của một quốc gia, rõ ràng sự thừa nhận về vai trò lịch sử của những Mạc Đăng Dung, Mạc Đăng Doanh, Nguyễn Hoàng... đã được nâng lên ở một tầm mức khác. Thậm chí, với cách chọn tên gọi Mạc Thái Tổ, Mạc Thái Tông (Thái Tổ, Thái Tông: cách gọi 2 vị vua sáng lập của mỗi vương triều), vương triều Mạc tại Hà Nội đã được nhìn nhận một cách rất trang trọng và không hề thua kém các vương triều còn lại trong lịch sử. Và ở đây, người viết vẫn có một chút tiếc nuối, khi đoạn phố cạnh bến xe Mỹ Đình được đặt tên là Nguyễn Hoàng, thay vì 4 chữ "chúa Tiên Nguyễn Hoàng" như kế hoạch ban đầu của Hà Nội.

2. Sự thật, trước khi việc đặt tên được thông qua, giới khoa học cũng đã có những dè dặt về trường hợp của cái tên Mạc Thái Tổ. Bởi, dù cho nhiều nhà sử học từng ra sức bênh vực cho "án oan" dâng đất của vị vua này trong lịch sử, rõ ràng những nghiên cứu ấy vẫn chỉ dừng lại ở góc độ chuyên ngành và chưa có thời gian được phổ biến rộng rãi với người dân Thủ đô. Và nói rộng hơn, đến thời điểm hiện giờ, vai trò của vương triều Mạc trong sách giáo khoa lịch sử vẫn chỉ được nhắc tới qua vài dòng, thậm chí là với tính chất khá tiêu cực.

Bởi thế, nếu coi việc Hà Nội chọn đặt các tên phố Mạc Thái Tổ, Mạc Thái Tông, Nguyễn Hoàng... là một động thái dứt khoát và tích cực, chuyện "trả lại" vai trò của vương triều Mạc trong sách giáo khoa - và xa hơn, là công lao mở đất của chúa Nguyễn Hoàng – là điều cần làm. Và làm sớm, để những học sinh còn ngồi trên ghế nhà trường không phải bỡ ngỡ hoặc khúc mắc về vấn đề này.

Cúc Đường
Thể thao & Văn hóa