Cựu trùm dầu khí Khodorkovsky "bóc lịch" thêm 6 năm?

26/10/2010 11:05 GMT+7 | Trong nước

(TT&VH) - Cơ quan công tố Nga vừa cho biết họ đang tìm kiếm một phán quyết kéo dài thời gian bị phạt tù đối với nhân vật từng là cựu trùm dầu khí Mikhail Khodorkovsky. Hiện Khodorkovsky vẫn đang bị xét xử vì các tội biển thủ, rửa tiền và đã thụ án tù trong năm thứ 7 vì cáo buộc trốn thuế.

Cuối tuần trước, cơ quan công tố Nga đã đề nghị rằng cựu Giám đốc điều hành Công ty dầu khí Yukos Mikhail Khodorkovsky phải bị tù thêm 6 năm nữa. Phía công tố đề nghị tuyên phạt Khodorkovsky mức án 14 năm tù, tuy nhiên có tính trừ quãng thời gian ông ta đã ngồi sau song sắt.

14 năm tù cho tội biển thủ hàng chục tỉ USD

Mikhail Khodorkovsky mỉm cười khi tới tòa án Moskva vào tuần trước

Theo lý lẽ của cơ quan công tố, Mikhail Khodorkovsky và cộng sự Platon Lebedev đã phạm tội biển thủ số dầu trị giá hơn 27,5 tỉ USD từ ba công ty khai thác dầu do họ kiểm soát.

Cơ quan công tố cho biết bộ đôi đã lập nên nhiều công ty ở một số khu vực nông thôn, vốn được hưởng chính sách ưu đãi thuế, và dùng chúng để mua dầu từ 3 công ty kể trên với giá rẻ. Tiếp đó hai người đã chuyển số dầu này đi tinh chế tại các công ty hóa dầu đóng ở Nga và nước ngoài, trước khi bán thành phẩm để thu lời gấp đôi giá mua hoặc hơn nữa.

“Toàn bộ lợi nhuận theo đó tích lũy trong các công ty nước ngoài còn các công ty khai thác ở Nga phải chịu lỗ” - công tố viên Valery Lakhtin tuyên bố trước tòa - “Lợi ích của các cổ đông và lợi ích của nhà nước đã bị vi phạm”.

Một luật sư của Khodorovsky là Natalya Terekhova đã lên án các lời buộc tội của cơ quan công tố là phi lý. Họ cho rằng mức giá có trong các thương vụ mua bán là nằm trong mức bình thường có thể chấp nhận và Yukos đã thực hiện hoạt động kinh doanh hoàn toàn hợp pháp.

Luật sư khác là Konstantin Rivkin nói rằng bản án đề xuất của phía công tố, dù nhẹ hơn khung hình phạt tối đa 1 năm tù, đã không mang lại bất kỳ điều gì vui mừng. “Tất nhiên tình hình có thể đã tệ hơn bản án hiện nay nhưng khác biệt cũng không có gì lớn lắm” - Rivkin nói.

Giới quan sát cho rằng nếu tính cả thời gian đã thụ án, các hình phạt mới có thể khiến Mikhail Khodorkovsky tiếp tục ngồi tù thêm 6 năm nữa. Tuy nhiên, nếu được ân xá và phóng thích sớm, ông ta có thể ra tù vào năm 2012, cũng là thời điểm diễn ra cuộc bỏ phiếu bầu Tổng thống Nga.

Sự thăng trầm của người từng giàu nhất nước Nga

Mikhail Khodorkovsky sinh ngày 26/6/ 1963 tại Moskva. Từ khi còn trẻ, Khodorkovsky đã thể hiện là người tham vọng và thông minh. Ông ta nhận được nhiều điểm tốt và sau đó theo học tại Viện nghiên cứu Hóa chất và Công nghệ Mendeleev Moskva. Năm 1986, Khodorkovsky tốt nghiệp chuyên ngành kỹ thuật hóa dầu.

Khi quá trình cải tổ bắt đầu ở Liên Xô, Khodorkovsky đã là một trong những người đầu tiên ở Nga mở quán cà phê tư nhân. Thời gian ngắn sau đó, Khodorkovsky khai trương Trung tâm Khoa học và Sáng tạo Kỹ thuật thanh niên. Ngoài việc nhập khẩu và bán lại máy vi tính, “trung tâm khoa học” này còn liên quan tới việc buôn bán hàng loạt hàng hóa khác nhau như rượu mạnh Pháp, vodka Thụy Sĩ. Có tin nói rằng phần lớn số rượu này là hàng giả.

Năm 1988, Khodorkovsky đã gây dựng trung tâm kể trên thành một doanh nghiệp xuất nhập khẩu với doanh thu 80 triệu ruble (10 triệu USD) mỗi năm. Với số tiền kiếm được, Khodorkovsky và các cộng sự xin giấy phép lập ngân hàng Bank Menatep vào năm 1989.

Là một trong những ngân hàng tư nhân đầu tiên của Nga, Menatep nhanh chóng mở rộng hoạt động bằng cách sử dụng hầu hết số tiền gửi của người dân vào hoạt động xuất nhập khẩu. Bank Menatep cũng thành công trong việc giành quyền kiểm soát các quỹ dành riêng cho nạn nhân vụ tai nạn nguyên tử Chernobyl.

Bắt đầu từ giai đoạn này, có tin Khodorkovsky đã lợi dụng chính sách miễn thuế cho doanh nghiệp hỗ trợ nạn nhân Chernobyl để trốn thuế. Vào năm 1990, xuất hiện những lời phê bình rằng Menatep đã tích cực tổ chức các vụ chiếm đoạt ngân sách Kho bạc Liên Xô với quy mô lớn trong thời gian trước và sau sự sụp đổ của Liên Xô.

Năm 1996, trong làn sóng tư hữu hóa các tài sản của nhà nước, Menatep đã mua lại 90% cổ phiếu tập đoàn dầu lửa Yukos của Chính phủ. Sau khi được tư hữu, Yukos phục hồi nhanh chóng và trong vài năm đã trở thành một trong những công ty dầu lớn nhất Nga

Tháng 4/2003, Yukos đã đồng ý hợp nhất với tập đoàn Sibneft để trở thành tập đoàn dầu lửa lớn thứ 4 thế giới. Tuy nhiên, tới tháng 10 cùng năm, Khodorkovsky bị bắt vì tội gian lận và trốn thuế. Khi đó cơ quan công tố Nga nói rằng Khodorkovsky và đồng bọn khiến nhà nước thiệt hại doanh thu hơn 1 tỉ USD. Năm 2004, trong khi Khodorkovsky bị tạm giam, ông ta vẫn được xem là người giàu nhất Nga và đứng thứ 16 thế giới.

Tháng 5/2005, Khodorkovsky bị tuyên phạt 9 năm tù và bị giam tại nhà tù Matrosskaya Tishina ở Moskva. Án tù sau đó được giảm một năm và Khodorkovsky được chuyển đi thụ án ở Chita, Siberia. Được biết khi báo chí phương Tây đề nghị nhận xét về phiên xử mới nhất, Khodorkovsky đã cười mỉm và nhún vai nói: “Cũng bình thường thôi”.

Tuần này, các luật sư của Khodorkovsky sẽ bắt đầu tranh luận để bào chữa cho thân chủ.

Tường Linh