Những bài hát không thể “quên”!

(TT&VH) - Nhân đọc bài báo trên của tác giả Nguyễn Lân Hùng trên TT&VH ngày 3/3/2009 viết về nỗi nhỡ “Tiếng hát người chiến sĩ biên thuỳ” của nhạc sỹ Tô Hải, khi đêm 28/2, Đài Truyền hình Việt Nam đã truyền hình trực tiếp đêm giao lưu nhân kỷ niệm 50 năm ngày Bộ đội biên phòng mà dàn hợp xướng lại không trình diễn tác phẩm này (chọn tác phẩm khác). Tôi xin chia sẻ sự đồng cảm với tác giả Nguyễn Lân Hùng và góp thêm vài ý kiến.

Những người lính biên phòng. Ảnh có tính chất minh họa. Ảnh TTO

Không chỉ “nói theo văn bản tự sưu tầm”, tôi nhờ các đoạn thơ- khúc hát… lưu danh theo chủ đề để nói chuyện. Và, dĩ nhiên, khi điểm danh các “bài ca vượt thời gian” ấy, tôi luôn nhắc đến “Tiếng hát người chiến sĩ biên thuỳ” đầu tiên.

Rồi, khi tôi tới bài báo kia, nỗi buồn có từ tối 28/2/09 vì “sao lại quên bài ấy”… dâng xoáy trong tôi.

2. Tôi “may mắn” hơn, so với ông Nguyễn Lân Hùng đến thời sinh viên mới được tập hát - dàn dựng bài Tiếng hát người chiến sĩ biên thuỳ”, khi vào năm học 1966-1967 đang theo lớp 8A của trường cấp 3 Đoàn Kết A (khu Hai Bà Trưng - Hà Nội) sơ tán về Lê Lợi (Thường Tín-Hà Tây cũ) đã được học: “Chiều chiều dùng chân đỉnh non sườn núi, ngước trông xa xa về phía chân trời, quê hương yêu dấu bao người chờ mong …”. Học, theo “thầy” là bạn Hùng “lai” có dòng máu Việt-Pháp hoà lưu. Bạn ấy còn dạy lớp dự hội diễn của trường, bài “Ca ngợi Tổ Quốc” của NS Hồ Bắc. Chúng tôi ngồi trên bờ hào sát cửa hầm chữ A mà học (lúc tháng 12-1966 ấy, máy bay Mỹ mở đợt ác liệt ném bom Hà Nội, cách nơi chúng tôi sơ tán không đến 20 km đường chim bay).

3. Vẫn trong cảm giác rạo rực suy ngẫm về bờ cõi thiêng liêng của gấm vóc giang sơn, cả buổi chiều 3/3, lúc nào tôi cũng cầm tay- gài thắt lưng chiếc radio cát sét mini. Và, ở chương trình ca nhạc lúc 16 giờ 30 -17 giờ00 trên sóng AM hệ 1 của Đài TNVN, tôi rưng lệ nghe lời NS Đỗ Hồng Quân nói về tác phẩm bất hủ ấy. NS kể lại cảm xúc đầu tiên khi cầm bản tổng phổ viết thoáng hoạt của Tiếng hát người chiến sĩ biên thùy, để nghiền ngẫm cách dàn dựng - chỉ huy dàn nhạc trình diễn hôm kỉ niệm 40 năm truyền thống Bộ đội Biên Phòng (3/3/1999). Và NS kết rằng:

“Với tư cách là một nhạc sĩ – một nhà chỉ huy dàn nhạc hợp xướng, tôi thấy rằng bài hát này xứng đáng là một tác phẩm tạo một mốc son trong lịch sử âm nhạc cách mạng Việt Nam và đặc biệt nữa, là một dấu ấn không phai mờ đối với Bộ đội Biên phòng”

Thế mà, không chỉ đêm giao lưu tối 28/2 trên sóng truyền hình Việt Nam, mà cả trong “Giao lưu truyền thống” do Trung tâm Văn hóa UNESCO cùng VTC1 tổ chức tối 27/2, phát hình lúc 20 giờ 10 phút tối 3/3 cũng không thấy có tác phẩm này.

Theo tôi Tiếng hát người chiến sĩ biên thùy là một trong khoảng vài chục bài ca truyền thống còn đủ sức song hành mọi thời kỳ, nhưng đến nay tôi rất ít khi được nghe. Chẳng hạn, bài ca của NS Nguyễn Đức Toàn về người đoàn viên Đoàn TNCS Hồ Chí Minh: “ Noi gương Lý Tự Trọng”, với lời kết: “Cùng vì cuộc sống mới, vì Xã hội chủ nghĩa, tiến lên theo Anh suốt đời”, mà HS từ lớp 3 - 4 ở Hà Nội thời 1961-1965 đều thuộc - nay, quá hiếm lần được nghe.

Bài “Kết Đoàn” mà Bác Hồ kính yêu luôn bắt nhịp cho mọi người ở mọi nơi hát: “Kết đoàn, chúng ta là sức mạnh…”, bây giờ trong khi cả dân tộc cần đoàn kết - đồng thuận hơn bao giờ hết thì rất cần được liên tục vang lên. Cả nước đang trong Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” thì càng cần phải phát huy bài hát do Người bắt nhịp!