Chủ nhân Man Booker 2012: “Cần có chỗ cho văn chương nghiêm túc”

(TT&VH) - Hilary Mantel, nhà văn vừa giành giải văn học danh giá Man Booker lần thứ 2, cho rằng truyện kỳ ảo như Harry Potter hay truyện khiêu dâm như Fifty Shades of Grey hiển nhiên dễ dàng nổi tiếng nhưng độc giả cần có gu đọc “lành mạnh” hơn thế.

Mantel đưa ra lời phát biểu trên trong chương trình Radio 4 của kênh BBC vào ngày 17/10 khi được hỏi về “vị thế hiện tại của tiểu thuyết” và những gì người ta đang đọc. Bà không trực tiếp nhắc đến tên hai cuốn sách bán chạy bậc nhất thế giới, Harry Potter của J.K. Rowling và Fifty Shades of Grey của E.L. James, nhưng qua cách mô tả, không ai là không nhận ra bà đang nói về chúng (đặc biệt là Fifty Shades of Grey).

Văn chương có thể vừa hay vừa ăn khách

Mantel nói: “Tôi nghĩ là một sai lầm khi người ta quá đói khát những thứ liên quan đến khổ dâm và ác dâm (ám chỉ Fifty Shades of Grey)”.

“Thời nào cũng có các tiểu thuyết thể loại (viết theo thể loại cụ thể cho một nhóm độc giả cố định), kể cả có là roi da và xiềng xích (ám chỉ Fifty Shades of Grey) hay cậu bé phù thủy (ám chỉ Harry Potter), rất nổi tiếng và thành công về thương mại. Nhưng điều quan trọng là vẫn tồn tại một thứ gu lành mạnh, thứ người ta vẫn gọi với thái độ tiêu cực là tiểu thuyết nghiêm túc”.

Ý của Mantel là nhiều người nghĩ “nghiêm túc” đồng nghĩa với ít độc giả, hoặc tệ hơn là chẳng ai thèm đọc.

“Nhưng tôi vẫn luôn nghĩ rằng, tiểu thuyết có thể vừa rất nổi tiếng vừa hay và đáng đọc lại lần thứ hai”.

Nữ tiểu thuyết gia người Anh đối mặt với sự mâu thuẫn giữa hai luồng văn chương: nghiêm túc và ăn khách ngay từ khi khởi nghiệp viết lách. Bà chọn viết tiểu thuyết lịch sử, một đề tài khó nhằn, trong khi người ta chủ yếu muốn đọc về phụ nữ, đàn ông, chuyện tình dục… Không có đề tài thấp kém, chỉ có khả năng viết thấp kém, và Mantel kiên trì với tiểu thuyết lịch sử vì đó vô tình lại là mảng đề tài yêu thích của bà.

Nhà văn Hilary Mantel. Ảnh: David Rose

Sách người lớn và sách “cho người trưởng thành”

Có thể Hilary Mantel không đánh đồng chất lượng văn học của Harry Potter và Fifty Shades of Grey; dù sao thì cuốn tiểu thuyết cho “người lớn” cũng bị chê bai nhiều hơn hẳn câu chuyện về cậu bé phù thủy. Nhưng, có thể thấy bà không mấy ủng hộ dòng văn học đáp ứng thị hiếu của một nhóm độc giả chuyên biệt.

Với Mantel, “văn chương nghiêm túc” có vai trò lớn lao hơn thế, và chắc chắn gặp nhiều thách thức hơn.

Điều thú vị là chính J.K. Rowling cũng không chấp nhận “ngồi chung chiếu” với E.L. James. Theo trang Books & Review, mới đây, khi quảng bá cuốn sách mới The Casual Vacancy của mình, tác giả Harry Potter bày tỏ, bà vui mừng với việc Fifty Shades of Grey đang là cuốn tiểu thuyết “người lớn” thành công nhất thế giới.

Nhưng, Rowling nhấn mạnh, có sự khác biệt rất lớn về yếu tố người lớn giữa hai tác phẩm của bà và E.L. James. “Khác nhau ở chỗ, trong sách của tôi cũng có cảnh làm tình nhưng không phải viết ra để người đọc thưởng thức và thỏa mãn”.

Rowling muốn người ta xếp cuốn sách của bà vào một hạng mục khác, “tiểu thuyết dành cho những người trưởng thành”, lưu ý rằng bà không muốn người đọc nghĩ mình vừa chuyển từ thế giới huyền bí của các phù thủy sang kiểu khiêu dâm như trong sách của E.L. James.

Say sưa với tiểu thuyết lịch sử

Trở lại với Hilary Mantel, bà được trao giải Man Booker 2012 hôm 16/10 với tác phẩm mới nhất Bring Up the Bodies, một tiểu thuyết lịch sử. Đây là cuốn thứ hai trong bộ ba tiểu thuyết Thomas Cromwell. Trong cuốn sách này, tác giả kể về cuộc đời vị hoàng hậu nổi tiếng và tai tiếng Anne Boleyn thông qua góc nhìn của một người đàn ông, chính là Thomas Cromwell.

Mục Góc nhìn của tờ Telegraph đưa ý kiến của hội đồng trao giải Man Booker nhận xét về Hilary Mantel: “Bà sử dụng văn xuôi để làm những thứ mình thích, giống như một ca sĩ hay một nhạc công piano”.

“Bà viết tiểu thuyết lịch sử mà như khiến người đọc cảm thấy điều mà lịch sử đã cảm thấy. Đó là một sức mạnh đặc biệt, khi bà có khả năng làm cho Robespierre đáng cảm thông trong cuốn sách trước, và với cuốn sách này là

Thomas Cromwell. Và bây giờ, ở đỉnh cao của sức mạnh đó, bà đang viết tiếp cuốn thứ ba trong bộ ba”.

Mantel cũng tâm sự về quá trình sáng tác Bring Up the Bodies, đặc biệt là khi viết về những phút cuối cùng trong cuộc đời Anne Boleyn. Nhà văn nói, khó nhất là đoạn hoàng hậu ấy bị “xóa khỏi lịch sử”. Đó là đoạn khiến bà phải suy nghĩ rất nhiều, nhưng cuối cùng lại chỉ mất “khoảng một phút” để viết xong. “Một khi bạn tìm được đúng từ cần dùng, bạn sẽ viết không đắn đo”.

Hạ Huyền