“Chuyện đời như lửa” của Đỗ Nam Cao: “Có thơ không để tôi rơi xuống trần”

 (TT&VH) - Nhân ngày sinh nhật của nhà thơ Đỗ Nam Cao (8/6), bạn bè văn nghệ sĩ của ông đã tổ chức ra mắt tập thơ Đỗ Nam Cao - Thơ tại Lục bát quán (Hà Nội) ngày 9/6 vừa qua. Nhạc sĩ Nguyễn Thụy Kha cùng bạn bè đã tưới rượu lên poster thơ và chân dung Đỗ Nam Cao. Tin rằng dù rằng ở một thời gian khác, chân trời khác Đỗ Nam Cao cũng sẽ cảm nhận được tình thơ, tình rượu, tình đồng môn trong nhớ nhung vô tận

Đỗ Nam Cao là trường hợp kỳ lạ của khóa 12 khoa Ngữ văn, Đại học Tổng hợp Hà Nội. Đây là khóa đặc biệt khi vun trồng và đóng góp nhiều tên tuổi lừng danh cho văn đàn như Bế Kiến Quốc, Lê Quang Trang, Lê Thành Nghị, Vũ Ân Thi, Nguyễn Hiếu, Nguyễn Thị Hồng, Trần Bảo Hưng... Ngay sau khi tốt nghiệp đã có tới hơn 10 người xung phong vào chiến trường miền Nam đang độ bỏng rát, trong đó có Đỗ Nam Cao. Chính từ thực tiễn ác liệt nhất của cuộc chiến đấu ở mặt trận Lộc Ninh, Đồng Tháp Mười, rồi phong trào tranh chấp Củ Chi, Trảng Bàng những năm 1970, Đỗ Nam Cao đã có nhiều bài thơ đầy ám ảnh, xúc động, rực cháy một lý tưởng cao khiết “Xuồng đi mây ửng ngọn sào/ Tôi mang đôi cánh lửa vào tiền phương” (Những cánh cò lửa).

Nhà văn Trần Nhương cho biết khi còn công tác ở Hội Nhà văn, lúc đó Ban Chấp hành đã đặc cách kết nạp Đỗ Nam Cao vào hội và chỉ trước một tháng khi Đại hội Hội Nhà văn lần thứ VIII (2010) được tổ chức. Một quyết định kết nạp hội viên chậm tới hơn 30 năm, vì vậy mà trong Kỷ yếu Nhà văn Việt Nam hiện đại, dày 1.295 trang đưa đi in, không kịp bổ sung Đỗ Nam Cao vào danh sách. Thực ra là bỏ sót hoặc quên, bởi vì sau 1975 mặc nhiên các cây bút Giải phóng trở thành hội viên, thế nhưng Đỗ Nam Cao thì không, cũng chẳng thấy anh phản ứng gì, “nùi rơm ngun ngút lửa thâu đêm” đó vẫn lặng lẽ sống, lặng lẽ đi về với thơ.

Những ngày cuối đời, tâm hồn Đỗ Nam Cao vẫn luôn đầy ắp thơ, đầy ắp những nỗi niềm bầu bạn: “Có không trong cõi vĩnh hằng/ Có cô cắt cỏ với trăng lưỡi liềm/ Có không trong cõi thần tiên/ Rượu ngon lại uống bạn hiền lại chơi/ Chỉ còn sờ sợ chút thôi/ Có thơ không để tôi rơi xuống trần”. Khi Lưu Trọng Văn đọc lại bài thơ này chỉ 3 ngày sau khi Đỗ Nam Cao mất, rất nhiều bạn bè thân thiết Lê Quân, Nguyễn Thụy Kha, Lê Xuân Đố và Nguyễn Thế Khoa đều bật khóc.

Rượu ngon và bạn bè ngon

Đỗ Nam Cao - Thơ gồm 105 bài thơ và 14 bài viết của bạn bè về Đỗ Nam Cao được trình bày và in ấn rất đẹp. Việc ra mắt tập thơ cũng là cách mà bầu bạn chia sẻ và tưởng nhớ một người bạn, một hồn thơ độc đáo, tài hoa nhưng yểu mệnh khi ra đi mới tuổi ngoài 60. Được biết trước đó, tại tư gia vợ chồng nhà văn Hoàng Quốc Hải – Nguyễn Thị Hồng, khóa 12 Ngữ văn cũng đã tổ chức gặp nhau tưởng niệm nhân 100 ngày Đỗ Nam Cao ra đi.

Khi nhận được sách tặng Đỗ Nam Cao - Thơ, trong buổi ra mắt tập thơ tại Lục bát quán (sáng 9/6), nhạc sĩ Lê Mây suốt buổi ngồi lặng lẽ, trầm tư và bất ngờ khi sắp kết thúc đã đứng dậy và lên hát những lời đầy ngẫu hứng, say mê về “một vì sao rất lạ, một vì sao rất xa” mà ông vừa phổ nhạc bài thơ Tình yêu của Đỗ Nam Cao.

Tất cả đều lặng đi vì xúc động, vợ nhà thơ Đỗ Nam Cao, chị Trần Thu Hồng cùng con gái Đỗ Trần Vũ Phương khi phát biểu đã nghẹn khóc không nói nên lời. Bạn bè của Đỗ Nam Cao hiểu chị, thương chị như hiểu những giây phút đơn sơ mà ấm áp và như thế là nghĩa tình không thể nào tan đi, không bao giờ mất được.

Nếu Đỗ Nam Cao biết được rằng, suốt mấy ngày qua hai nhiếp ảnh gia hàng đầu về tư liệu ảnh văn nghệ sĩ Nguyễn Đình Toán và Trần Định đã tranh luận với nhau khá quyết liệt khi lựa chọn chân dung thật ưng ý của anh để giới thiệu, thì hẳn là hạnh phúc biết bao. “Đấu tranh” thắng lợi, đêm trước buổi ra mắt tập thơ, Nguyễn Đình Toán loay hoay cả đêm với Laptop và đưa ra một hiệu ảnh quen để hoàn thiện poster mang đầy hồn vía Đỗ Nam Cao với mái tóc xoăn bồng bềnh và điều xì gà đang mờ khói.

Nhà thơ, nhạc sĩ Nguyễn Thụy Kha cùng bạn bè đã tưới rượu lên poster thơ và chân dung Đỗ Nam Cao. Tin rằng dù rằng ở một thời gian khác, chân trời khác Đỗ Nam Cao cũng sẽ cảm nhận được tình thơ, tình rượu, tình đồng môn trong nhớ nhung vô tận, đầy mỹ cảm như chính những câu thơ gan ruột của anh “Em đẹp và điếu xì gà/ Chiều mưa ngà ngà trên đường Trương Định/ Rượu ngon và bạn bè ngon/ Cùng một ly uống xoay tròn…/ Một chai rồi chai chai nữa/ Chuyện đời như lửa, chuyện mình như sương”.