Số hồ sơ “khổng lồ” chờ xét danh hiệu nghệ sĩ

(TT&VH) - Chiều 9/6, Bộ VH,TT&DL có cuộc họp bàn về việc phong tặng Danh hiệu vinh dự Nhà nước năm 2011. 890 hồ sơ đề nghị xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh (18 hồ sơ), Giải thưởng Nhà nước (268), danh hiệu NSND (138), danh hiệu NSƯT (466) sắp sửa được Bộ trình Hội đồng Nhà nước và Chủ tịch Nước xem xét phong tặng vào dịp 2/9 tới. So với 6 kỳ phong tặng trước, đây là con số “khổng lồ”. Liệu ai sẽ nhận được những danh hiệu vinh dự này?

Diễn viên múa Linh Nga cũng được đề nghị danh hiệu NSƯT đợt này

Đó là trường hợp của cố NSƯT - đạo diễn Phạm Kỳ Nam được đề nghị truy tặng danh hiệu NSND. Tên tuổi cố đạo diễn Phạm Kỳ Nam gắn với những bộ phim kinh điển của điện ảnh cách mạng VN: Chung một dòng sông, Chị Tư Hậu, Tiền tuyến gọi, Biển lửa, Tự thú trước bình minh... Ông mất năm 1984 trong quá trình làm phim tại TP.HCM. Phạm Kỳ Nam là đạo diễn duy nhất của thế hệ đạo diễn đầu tiên được đào tạo bài bản về điện ảnh tại trường IDHEC ở Pháp. Ông có kiến thức tổng hợp về ánh sáng, bối cảnh, dựng phim, chỉ đạo diễn xuất.

Cũng “ngoại lệ” như hồ sơ của cố NSƯT Phạm Kỳ Nam là nhà quay phim Phan Trọng Quỳ - nguyên Viện trưởng Viện lưu trữ phim, người nổi tiếng với những thước phim về trận Điện Biên Phủ trên không năm 1972. Được biết, năm 1984, sau khi ông mất, Nhà nước đã truy tặng ông danh hiệu NSƯT. Đợt xét tặng Danh hiệu vinh dự Nhà nước năm 2011 này, Hội Điện ảnh VN đã đề nghị truy tặng ông danh hiệu NSND và giải thưởng Nhà nước về VHNT (cho cụm tác phẩm: Như đón cả 14 triệu đồng bào miền Nam anh hùng; Một ngày trực chiến; Hà Nội lập công mừng thọ Bác Hồ; Hồ chứa nước Mẫu Sơn và 07 phim tài liệu về Bác Hồ đi thăm các nước XHCN).

Điện ảnh “áp đảo”

Bên cạnh đó, rất nhiều nghệ sĩ điện ảnh cũng được Hội Điện ảnh VN và các hãng phim trình hồ sơ đề nghị truy tặng danh hiệu NSND, đó là: đạo diễn - NSƯT Trần Đắc (nguyên Phó Giám đốc nghệ thuật Xưởng Phim truyện VN, là đạo diễn của các bộ phim: Ga, Bài ca ra trận, Sao Tháng Tám, Thời hiện tại...- những phim đã trở thành kinh điển của nền Điện ảnh VN; ông mất năm 1996 tại Hà Nội). Đó là NSƯT Phương Thanh (đã mất)...

Cũng có những trường hợp khá đặc biệt được Hội Điện ảnh VN đề nghị phong tặng danh hiệu NSND, như: đạo diễn Thụy Vân, Vũ Lệ Mỹ... Được biết, nữ đạo diễn Thụy Vân xuất hiện cùng thời kì Đổi mới với Việt Linh. Thụy Vân không phải là một đạo diễn được đào tạo theo đúng chuyên ngành một cách bài bản. Bà vốn xuất thân là một diễn viên, với vai diễn nổi tiếng trong phim Nổi gió của đạo diễn - NSND Huy Thành. Năm 1987 Thụy Vân chính thức trở thành đạo diễn với bộ phim đầu tay và duy nhất trong sự nghiệp: Cơn lốc đen.

Và đặc biệt hơn còn là trường hợp đề nghị “đặc cách” danh hiệu NSND của nghệ sĩ điện ảnh lão thành An Như Sơn (năm nay đã hơn 80 tuổi). Ông có 65 năm tham gia cách mạng, 21 năm kháng chiến, đã quay và đạo diễn nhiều bộ phim tài liệu quý giá đạt giải thưởng cao trong nước và quốc tế nhưng chưa hề nhận được danh hiệu nào... Nhiều trường hợp khác của diễn viên Tố Uyên (phim Con chim vành khuyên), Đức Lưu (phim Làng Vũ Đại ngày ấy)... từng bị gạt nhiều lần cũng tiếp tục được Hội Điện ảnh VN đề nghị tặng danh hiệu NSƯT.

Trong số 77 hồ sơ xét tặng danh hiệu NSND, ngành điện ảnh cũng đang “áp đảo” với 37 hồ sơ của Hội Điện ảnh VN (với những tên tuổi: đạo diễn - NSƯT Đào Bá Sơn, Phạm Minh Trí, Đặng Xuân Hải, Bùi Cường, Phạm Việt Thanh, Nguyễn Hữu Phần, diễn viên Hà Xuyên, Lê Cung Bắc...); Hãng phim Truyện VN (đạo diễn Thanh Vân, quay phim Lý Thái Dũng, diễn viên Bùi Bài Bình...); Hãng phim Giải Phóng (đạo diễn Vinh Sơn, biên kịch Văn Lê...); Cục Điện ảnh (đạo diễn Lại Văn Sinh)...

Chiểu theo Thông tư số 06/2010/ TT-BVHTTDL về quy định xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT, một số trường hợp nêu trên có thể sẽ khiến Bộ VH,TT&DL “đau đầu”.

Ca sĩ vẫn “đếm trên đầu ngón tay”

Từ trước tới nay, danh hiệu NSND, NSƯT vẫn ưu tiên xét tặng cho các nghệ sĩ biểu diễn, trong đó có ca sĩ. Những danh hiệu vinh dự nhà nước này từng tôn vinh “thế hệ vàng” của làng nhạc Việt: cố NSND Lê Dung, NSND Quang Thọ, Thu Hiền, Trung Đức, Thanh Hoa... hay NSƯT Hồng Liên, Đức Long... Nhưng bẵng đi một thời gian dài, năm 2007, ca sĩ Thanh Lam - một trong số các “diva” như xưng tụng của công luận, ca sĩ Mai Hoa, ca sĩ Việt Hoàn... đã được phong tặng danh hiệu NSƯT.

Năm nay, trong danh sách đề nghị xét tặng danh hiệu NSND chỉ có NSƯT Hồng Ngát của Đài Tiếng nói VN. Năm 2008, nghệ sĩ này là đại diện duy nhất của Việt Nam tranh tài tại LH Giọng hát vàng ASEAN ở dòng nhạc dân gian cổ truyền với tiết mục Hát Hầu văn Xá thượng Cô bé thượng ngàn. Bên cạnh đó, trong danh sách đề nghị xét danh hiệu NSƯT cũng có tên một số ca sĩ: Đăng Dương (Đài Tiếng nói VN), Tấn Minh (TP Hà Nội), Hồ Quỳnh Hương (NH Ca múa nhạc nhẹ VN), Đức Chính, Hồng Vy (NH Ca múa nhạc VN)...

Hà Chi