Tranh Lê Phổ “ở đâu”?

Đỉnh điểm về giá bán

Nói về danh họa Lê Phổ (1907-2001), nhà phê bình mỹ thuật Nguyên Hưng nhận định: “Đứng ở góc độ người làm phê bình, tôi không đánh giá cao đóng góp của Lê Phổ trong nghệ thuật. Còn việc tranh Lê Phổ đang dẫn đầu bảng trên thị trường nghệ thuật lâu nay, theo tôi, cơ bản, vì chúng đang ở trên một kênh thương mại được điều hành tốt”.

Tác phẩm Hoài cố hương có giá bán hơn 300.000USD

Cũng nhà Christie’s, họ đang chuẩn bị cho mùa Xuân 2009 tại Hong Kong với bức Mẹ và các con với giá bán khoảng 130.000USD. Năm vừa rồi, bức Cho chim ăn của Lê Phổ đã được bán với giá gần 100.000USD…

Tại sao giá tranh của Lê Phổ cao nhất trong các họa sĩ Việt Nam hiện nay? Có nhiều lý do, theo Lê Thái Sơn (chủ Thai Son Fine Arts Gallery & Collection) thì từ năm 1963, gallery Wally Findlay (www.wallyfindlay.com) ở Mỹ đã trở thành nhà sưu tập gần như độc quyền về tranh Lê Phổ, họ có cả ngàn bức. Chính nơi đây đã gần như quản lý hết đầu ra của họa sĩ này, như trên ArtNet trong một vài năm qua đã rao bán gần 400 bức, rồi các nhà đấu giá Sotheby’s, Christie’s, Larasati, Borobudur, Mainichi, Beijing Poly International…; các gallery như Romanet (Paris), Florence Art (Ý), Simyo (Hàn Quốc), Art Forum, Ode To Art (Singapore), La Luna, Thavibu (Thái Lan)… đều có chú ý đặc biệt đến Lê Phổ, mà nguồn ra chủ yếu từ Wally Findlay. “Khi nhìn vào hệ thống chuyên nghiệp và trải rộng như thế này, chắc chúng ta cũng hình dung được tại sao tranh Lê Phổ thu hút được người mua ở khắp thế giới” - Lê Thái Sơn nói thêm.

Khi gửi E-mail hỏi từ lý do nào mà Wally Findlay chú ý đến tranh Lê Phổ, một đại diện về quảng cáo và mua bán của họ trả lời rằng vì đây là họa sĩ thời kỳ đầu của một nền mỹ thuật hiện đại, nhưng lại ít được chú ý, ngay cả ở Việt Nam, cho nên càng lưu giữ lâu thì cơ hội nâng giá càng lớn. Họ cũng tiết lộ cho biết rằng nhà sưu tập Tuấn Phạm ở California đã mua rất nhiều tác phẩm của Lê Phổ. Một gallery ở San Francisco có tên George Belcher (www.gbgallery.com/Asian.htm) cũng làm những trang riêng về Lê Phổ, Vũ Cao Đàm, và nhiều họa sĩ nổi tiếng của Việt Nam.

Liệu tranh Lê Phổ có rớt giá?

Tác phẩm Sắp Tết có giá bán khoảng 105.000USD

Chính vì thế, sau một thời gian dài được các nhà đấu giá hàng đầu, các thị trường lớn như Mỹ, Pháp, Singapore, Hong Kong… kích hoạt, nhưng tranh Lê Phổ vẫn không vọt lên mức mà các nhà dự đoán đã đề ra cách đây khoảng 10 năm. Họ cho rằng tranh Lê Phổ có thể bán được với giá 1 triệu USD, nếu có thể kết nối được với thị trường trong nước, nhưng đến nay thì gần như vẫn vô vọng.

Các nhà đấu giá Sotheby’s, Christie’s hy vọng trong các phiên đấu giá từ năm 2010 trở đi, tranh Lê Phổ sẽ đạt đến mức giá 500.000USD và chủ nhân của nó là người Việt Nam.

Tại nhà đấu giá Larasati hôm 11/10/2008 ở Singapore, tác phẩm Sau bữa trưa (73 x 92cm) của Lê Phổ chỉ bán được 33.108USD; ngay hôm sau, tại nhà Borobudur tác phẩm Tĩnh vật hoa (92 x 60cm) bán được 30.519USD; Mẹ và con (41 x 58cm) bán được 13.564USD… Tranh không phải quan trọng kích thước, nhưng nhìn chung, ở kích thước như vầy, trong nhiều năm qua, tranh Lê Phổ chưa bao giờ bị rớt giá đến như vậy. Trong khi đó, cũng ở nhà Borobudur, Feng Zhengjie (sinh 1968, Trung Quốc) có giá sàn từ 107.143USD, Tang Zhigang (sinh 1959, Trung Quốc) có từ 214.286USD, Agus Suwage (sinh 1959, Indonesia) từ 122.000USD, I Nyoman Masriadi (sinh 1973, Indonesia) từ 128.571USD…

Theo thông tin từ các nhà sưu tập và mua bán tranh trong nước thì Sotheby’s, Christie’s… trong một hai năm gần đây đã chủ động và âm thầm móc nối với họ, để qua kênh thông tin này mà gửi thư mời đến những người giàu có ở Việt Nam. Bằng cách đánh vào lòng “tự ái”, họ hy vọng trong các phiên đấu giá từ năm 2010 trở đi, nếu thị trường kinh tế hết khủng hoảng, tranh Lê Phổ sẽ đạt đến mức giá 500.000USD và chủ nhân của nó là người Việt Nam. Để cái cảm giác khi đứng trong các nhà đấu giá nhìn các doanh nhân Trung Quốc, Indonesia, Hàn Quốc, Malaysia, Singapore… lần lượt mua tranh các họa sĩ của nước họ, rồi các nước lân cận như Việt Nam mà bớt ngạc nhiên và đỡ phải tủi thân.

Văn Bảy