Cô gái biến thành bà già: Lời cảnh báo cho tất cả chúng ta

(TT&VH) - Theo TS Đỗ Kiên Cường (Phân viện Vật lý y sinh học - Trung tâm KHKT&CN quân sự), chuyện chị Nguyễn Thị Phượng tại Bến Tre đang tuổi thanh xuân biến thành bà lão chỉ sau 8 tháng dùng thuốc Đông y là lời cảnh báo nghiêm khắc cho tất cả chúng ta: Tuyệt đối không được tùy tiện chữa bệnh thiếu sự giám sát của những người có thẩm quyền về chuyên môn, pháp lý và đạo đức.

TT&VH xin giới thiệu bài viết của ông về vấn đề này.

Theo các phương tiện thông tin đại chúng, vốn có tiền sử dị ứng hải sản, nên năm 2008, sau một lần dùng hải sản, chị Phượng bị dị ứng nặng, mặt mẩn ngứa rất khó chịu. Sau khi chữa trị một thời gian ngắn, chị chuyển sang dùng thuốc Đông y trong 8 tháng trời, với chẩn đoán bị bệnh gan nên tích nước (!).

Kết quả của quá trình chữa bệnh khá tùy tiện là chị đã già đi khoảng 40-50 năm so với độ tuổi 26. Và như vậy với chị Phương, một ngày (chữa bệnh) đã dài xấp xỉ 10 tuần lễ.

Hội chứng già trước tuổi Hutchinson- Gilford

Già trước tuổi (progeria) là một bệnh di truyền rất hiếm gặp, với các triệu chứng lão hóa ở tuổi thanh thiếu niên. Thuật ngữ Progeria xuất phát từ tiếng Hy Lạp “pro” (có nghĩa là trước) và “geras” (có nghĩa là tuổi già). Nó xuất hiện với tần suất 1 trên 8 triệu lần sinh và được bác sĩ Jonathan Hutchinson mô tả lần đầu tiên vào năm 1886. Năm 1897 bác sĩ Hastings Gilford mô tả bệnh chi tiết hơn. Do đó bệnh được đặt tên là hội chứng già trước tuổi Hutchinson-Gilford.

Chị Nguyễn Thị Phượng và người chồng chung thủy. Ảnh: Tuoitre

Do là bệnh di truyền, nên sau khi sinh khoảng 18- 24 tháng, những dấu hiệu già hóa bắt đầu xuất hiện, ban đầu là giảm cân, sau đó các triệu chứng già hóa điển hình như nhăn da và sự thoái hóa toàn diện mọi cấu trúc và chức năng của cơ thể.

Hội chứng Hutchinson-Gilford là bệnh do đột biến gen tại vị trí 1824 của gen LMNA, thay cytosine bằng thymine (hai trong bốn ba-zơ nitơ cấu trúc nên chuỗi xoắn kép ADN), tạo ra một dạng lạ của protein Lamin A. Dạng Lamin A lạ này tích tụ trong nhân tế bào do không được xử lý thích hợp. Lamin A là loại protein cấu trúc cơ bản của nhân tế bào. Năm 2003, nguyên nhân của bệnh già trước tuổi đã được nhận chân chính xác. Gen LMNA tạo ra các protein lamin với chức năng cung cấp sức mạnh và sức bền cho tế bào. Lamin A và Lamin C nâng đỡ vỏ nhân tế bào. Khi Lamin A biến đổi do đột biến gen LMNA, nó tác động tới hình dạng và chức năng vỏ nhân, dẫn tới việc các tế bào bị chết sớm.

Vì là bệnh di truyền, nên hội chứng Hutchoinson- Gilford không thể chữa khỏi, mà chỉ có thể dùng các điều trị giảm nhẹ triệu chứng và chữa trị biến chứng. Chẳng hạn với biến chứng tim mạch, có thể dùng phẫu thuật bắc cầu hoặc dùng aspirin liều thấp. Trẻ em có thể dùng chế độ ăn nhiều năng lượng để giảm nhẹ sự lão hóa. Ngoài ra các hormone tăng trưởng và một số thuốc chống ung thư cũng đã được thử nghiệm. Chẳng hạn một loại thuốc chống ung thư là các chất ức chế farnesyltransferase tỏ ra có triển vọng trên động vật thực nghiệm. Do đó thuốc Lonafarnib đã được thử nghiệm trong lâm sàng từ tháng 5/2007. Với khoảng 35-45 trường hợp già trước tuổi đang sống, đó là một tia hy vọng khá mong manh.

Hiểm họa không của riêng ai

Với những thông tin đã trình bày, có lẽ chị Phương không bị bệnh già trước tuổi, vì tóc chị vẫn còn đen, da tay vẫn mềm mại, giọng nói vẫn trong trẻo. Có thể tin rằng, trái ngược với khuôn mặt của bà lão 70 tuổi, các chức năng nhận thức, tim mạch, hô hấp... của chị vẫn trẻ trung theo đúng tuổi sinh học thật. Vậy chị Phượng bị nhiễm độc do thuốc Đông y? Một số nhà chuyên môn cho rằng sự lão hóa của chị Phương là tác hại của corticoid có trong các phương thuốc Đông y mà chị đã uống ròng rã 8 tháng trời. Đó là một khả năng cần tính đến; tuy nhiên câu trả lời chính xác chỉ có thể có sau các khám nghiệm y khoa cẩn trọng. May mắn là chị Phượng không phải chờ đợi lâu, khi nhiều nhà hảo tâm đã giang đôi tay hào hiệp.

Bản thân người viết bài này cũng có kinh nghiệm với các phương thuốc Đông y lén lút trộn tân dược. Một giảng viên trẻ cùng bộ môn tại Trường Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch bị viêm xoang nặng, đã phải mổ nhưng không đỡ. Sau một kỳ nghỉ mấy tuần, người viết hỏi thăm sức khỏe thì được biết, tình trạng viêm đã cải thiện rất nhiều sau khi dùng thuốc Đông y. Nhìn khuôn mặt bạn trẻ phính ra chỉ sau mấy chục ngày, người viết khuyên phải dừng điều trị ngay lập tức, vì chắc chắn loại thuốc đó đã trộn corticoid. Thật nguy hiểm khi tình trạng treo đầu dê bán thịt chó đó vẫn thường xuyên diễn ra trong thực tế.

Bài học cần rút ra từ trường hợp chị Nguyễn Thị Phượng là hãy đến bệnh viện và các cơ sở y tế có thẩm quyền về chuyên môn, pháp lý và đạo đức mỗi khi bị bệnh!

TS Đỗ Kiên Cường